Kritika e gjykimit

Immanuel KANT

Në këtë periudhë, duke vazhduar traditat natyraliste shkencore të filozofisë materialiste, Kant-i parashtroi një varg idesh hipotezash mbi zhvillimin e natyrës, të cilat i “dhanë fund sundimit absolut të mënyrës metafizike të mendimit në shkencat e natyrës”.

Nisur nga ligjet e Kepler-it, të Njuton-it dhe përllogaritjet e Lajbnic-it, ai është, gjithashtu, dhe autori i hipotezave të famshme mbi formimin e planetëve nga mjegullnajat (re grimcash dhe pluhuri), mbi ekzistencën e galaktikave të tjera jashtë galaktikës sonë, mbi ndikimin e baticave dhe zbaticave në rrotullimin e tokës rreth vetes, mbi prejardhjen natyrore të racave të sotme njerëzore, etj.

Pra, shihet se në këtë periudhë, Kant-i, edhe pse jo në mënyrë plotësisht të ndërgjegjshme, gjendet në pozitat e materializmit.
Vetëm në periudhën e dytë, pas vitete 1770, ai do të kalonte në pozitat e idealizmit “kritik” apo transhendental.

Ndër veprat kryesore të kësaj periudhe mund të përmendim: “Mendime mbi një vlerësim të drejtë të forcave jetësore” (1747); “Mbi format dhe parimet e botës së kuptueshme dhe të arritshme” (1770) dhe “Një shpjegim i ri mbi parimet e para të njohjes metafizike” (1775).