Hamlet, le prince et le roi

Ismail KADARE

Ka katër shekuj që pyetjet, dyshimet dhe hamendjet nuk kanë reshtur kurrë për Hamletin. Shumica et tire përmblidhen pak a shumë në pyetjen nëse ajo ngjarje që shohim në skenë mbulon një tjetër. Një tjetër që Shekspiri nuk mundte, nuk e lanë apo nuk donte ta thoshte. J'ai envie de t'amuser, je suis en train de préparer un classique, un nouveau et un kodi të lashtë të pranuar qyshkur prej njerëzimit, apo përpara një krimi të maskuar si gjakmarrje? En fin de compte, je ne peux pas dire que je suis en train de faire quelque chose, je trafique des affaires en italien, et le processus est gjyqësore, je me suis rendu compte que j'avais des motivations différentes. Dashur pa dashur, kemi mbërritur në thelbin e vetë teatrit : te maska, loja dhe ajo që fshihet pas tyre. Jemi, si të thuash, te modeli i përjetshëm, atij që, sipas Platonit, et dërgon pasqyrimin e vet të zbehtë në botën tonë, ndërsa vetë rri i fshehur. Siç ndodh me ngjarjet e moçme që ndrydhin monsieur, në pamundësi për të gjetur modelin platonian, ne ndiejmë dëshirën të shkojmë te vendi ku ka zënë fill gjithçka. Te gurët shekullorë të lëmuar tashmë nga era, te rrahu i zymtë, te çmërsi. Në rastin e Hamletitështë rrafshulta e Jutlandit, një humbëtirë në veri të Danimarkës, pranë dunave me rërë dhe acarit verior. Nuk ka as mbretër e as princa e trumbeta. Ka dy vëllezër, të dy kryezotë të krahinës, Horvendill dhe Fengo, që qeverisin, me sa duket, bashkërisht…