Identiteti

Milan KUNDERA

Ndodh në disa situata, për një çast, të mos njohim personin që kemi pranë, kur identiteti i tjetrit befas fshihet si me dorë dhe ne nisim e dyshojmë edhe për tonin. Kjo ngjan edhe me çiftet – përnjëmend, sidomos me çiftet, sepse të dashuruarit i tremben më shumë se gjithçkaje tjetër të "humbasin nga sytë" të dashurin e zemrës.

Me një art që të mahnit dhe duke luajtur me variacionet e këtij momenti domethënës, Milan Kundera e ka bërë këtë situatë - dhe ndjesitë e panikut që ajo frymëzon - subjektin e romanit të tij.

Këtu lakonizmi shkon në një hap me forcën e rrëfimit dhe një moment hutimi vë në lëvizje një zinxhir kompleks ngjarjesh, që e detyron lexuesin ta kalojë e rikalojë kufirin mes fantazisë dhe së vërtetës, mes asaj që ndodh në botën jashtë dhe asaj çka mendja krijon në vetminë e vet.

Ndër të gjithë shkrimtarët bashkëkohorë, vetëm Kundera mund ta shndërrojë një perceptim kaq të fshehtë dhe shqetësues në një roman – një ndër më të mirët e tij, më i dhimbshmi, më i shndritshmi. Ai që, çuditërisht, qëllon të jetë një histori dashurie.

Dhe unë pyes veten: kush pa ëndërr? Kush e pa në ëndërr këtë histori? Kush e imagjinoi? Ajo? Ai? Të dy? Secili pa në ëndërr tjetrin? Dhe që nga cili çast, jeta e tyre e vërtetë u shndërrua në këtë fantazi të mbrapshtë?

Një hotel në një qytet të vogël buzëdetit të Normandisë, që ata e kishin gjetur rastësisht në një udhërrëfyes. Shantali mbërriti të premten në mbrëmje për të kaluar aty natën vetëm, pa Zhan-Markun, i cili duhet të vinte ta takonte të nesërmen, afër mesditës.

Ajo la një valixhe të vogël në dhomë, doli, dhe pasi bëri një shëtitje të shkurtër në rrugët e panjohura, u kthye në restorantin e hotelit. Në orën shtatë e gjysmë të darkës, salla ishte ende bosh. U ul në një tryezë dhe priti që ta vinin re. Në anën tjetër, pranë derës së kuzhinës, dy kameriere ia kishin krisur bisedës.

Ngaqë e urrente ngritjen e zërit, Shantali u çua, i ra përmes sallës dhe u ndal pranë tyre; porse ato i kishte rrëmbyer tema e bisedës: "Po të them që kam dhjetë vjet që i njoh. Dhe është e tmerrshme. Asnjë gjurmë. Asnjë. Ka dalë dhe në televizor." Tjetra: "Ç'mund t'i ketë ndodhur vallë?" "Po as që mund të imagjinohet.

Këtu qëndron edhe tmerri..." "Ta kenë vrarë?" "Nuk lanë vend pa kërkuar në rrethina." "Ta kenë rrëmbyer?" "Po kush? Dhe përse? Nuk ishte as i pasur dhe as i rëndësishëm. I nxorën në TV. Fëmijët dhe të shoqen. Çfarë hidhërimi. E merr dot me mend?"

... duhen ujitur kujtimet si lulet në saksi dhe kjo ujitje kërkon një kontakt të rregullt me dëshmitarët e së kaluarës, domethënë me miqtë. Ata janë pasqyra jonë; kujtesa jonë; nuk kërkojmë prej tyre veçse ta përndrisin këtë pasqyrë, që të mund të shihemi në të.

Komente mbi librin

"Për këtë libër... mund të them vetëm një fjalë: i përsosur. Nuk ka personazh, ngjarje, figurë, fjalë, hapësirë të bardhë, presje: nuk ka pjesë të intrigës së këndshme, që të ketë edhe hijen më të vogël. Sot nuk gjej shkrimtar që të ketë elegancën e Kunderës: natyrshmërinë e tij; stilin e tij delikat dhe sovran."

Pietro Citati, La Repubblica

"Tërheqës pa fund, me një sharm melankolik."

Wall Street Journal

"Një romancë e zjarrtë dhe imponuese, një fabul prekëse për ankthet e dashurisë dhe ndarjes."

Baltimore Sun

"Një roman me një pasion posesiv... na bën t'i kthejmë faqet të mbërthyer në emocion e alarm dhe arti i zjarrtë i Kunderës na mban fort deri në fund."

San Francisco Chronicle