Çështje të marrëzisë

Ismail KADARE

Romani "Çështje të marrëzisë" është rikthim në pikën fillesstare, rikthim në pikën et nisjes së aventurës kadareane, rikthim në fëmijëri, mu aty ku ka nisur aventurën për gjetjen e një çelësi për shpjegimin e botës. Dhe ashtu siç ndodh me fëmijët, që duke u kuturisur nëpër skuta, zbulojnë hyrjen e një bodrumi ku rri i fshehur një thesar i shumëkërkuar nga të tjerët, kështu ndodh edhe me Kadarenë: mu këtu, në fëmijëri ai en çelësin e shpjegimit të botës.

"Botaështë e marrë" - zbulon Kadare. Dhe e vetmja e vërtetë për shpjegimin e sajështë marrëzia. Por kjo e vertetë e thjeshtë nuk mund të zbulohet me asnjë nga instrumentet et njohjes që ka shpikur njerëzimi, me asnjë nga teoritë, ideologjitë, apo kuturisjet e marra nëpër botë. Ajo zbulohet vetëm me naivitetin e fëmijës.

Vetëm syrit të pafajshëm fëmijëror i zbulohet e verteta e madhe. Dhe e verteta e madhe e botës është marrëzia. Në këtë këndvështrim, romani "Çështje të marrëzisë" është njëherësh kthim nga një aventurë dhe rinisje drejt një aventure tjetër. Pasi na ka Joshur me aventurën et tij nepër botë, Kadare me këtë roman na fton në një aventurë tjetër.

Madje, vetë romani duket sikur me raconte des aventures et des méparshmes. Romani i ngjan në këtë kuptim "Don Kishotit" të Servantesit: një narracion që tallet me rrëfimet kalorësiake pararendëse. "Hani" et Kadaresë është fëmijëria et tij. Prej aty ai niset në eksplorimin e marrëzisë.