Bota si vullnet dhe përfaqësim

Arthur SCHOPENHAUER

Jo bashkëkohësve të mi, jo bashkëqytetarëve të mi, por njerëzimit po ia dorëzoj veprën time.... me një rëndesë të brendshme dhe me besimin se herët a vonë do të arrijë tek ata, të cilëve mund t’u drejtohet. Por, nga ana tjetër, qetësisht i dorëzuar të shoh të prekë, në tërësinë e vet, fatin që i takon gjithmonë së vërtetës, në çdo fushë të dijes: fat, që thotë se të vërtetës i është caktuar veçse një triumf i shkurtër, midis dy hapësirave të gjata kohe, në të cilat ajo dënohet si paradoksale ose nënçmohet si banale.

E vërteta nuk është një grua e përdalë, që u hidhet në qafë atyre që nuk e dëshirojnë; përkundrazi, ajo është një bukuroshe kaq shumë ngurruese, saqë edhe ai që arrin të sakrifikojë gjithçka nuk mund të jetë i sigurt t’i fitojë favoret e saj.
Jeta është e shkurtër, por e vërteta punon me largpamësi e rron shumë gjatë. le ta themi pra të vërtetën! Mendimet e këtyre shpirtrave të jashtëzakonshëm nuk durojnë të filtrohen nga një mendje e zakonshme. Të prodhuara prej balleve të gjera, të larta e të harkuara, nën të cilët shkëlqejnë sy vezullues, nëse transportohen në një strehë të angështuar e me çatinë e ulët të një kafke të ngushtë, të shtypura nga muret e trashë, prej të cilave spiunojnë vështrime të topitura, që priren kah qëllimeve personale, ato humbasin çdo jetë dhe fuqi, e nuk i ngjajnë më as vetvetes.

Madje, mund të thuhet se këto lloj mendjesh veprojnë si pasqyra deformuese, në të cilat gjithçka përdridhet, shfigurohet, humbet simetrinë e bukurisë së saj e përngjason me një ngërdheshje.

Ndaj, ai që ndihet i prirë kah filozofisë duhet t’i vizitojë mjeshtërit e pavdekshëm të saj në faltoren e heshtur të veprave të tyre.